بیمارستان ها نقش اساسی در رفاه بشریت دارند و به تکمیل بخشهای مختلف سیستم سلامت کمک میکنند و خدمات مستمری را برای مقابله با شرایط پیچیده سلامت انسان ارائه میکنند. توجه به گسترش روزافزون فعالیت های دارویی و مراقبت های بهداشتی در بیمارستان، تولید مقادیر زیادی فاضلاب و مدیریت آن یک چالش بزرگ در مهندسی محیط زیست است. پکیج تصفیه فاضلاب بیمارستان موردی است که در این مقاله میخواهیم به آن بپردازیم.
فاضلاب بیمارستانی چیست؟
فاضلاب بیمارستانی یا Hospital Waste Water (HWW) با وجود آلایندههای نوظهور مختلف، مانند ترکیبات فعال دارویی (PhACs)، چندین میکروارگانیسم از جمله باکتریهای مقاوم به آنتیبیوتیک (ARB)، ژنهای مقاوم به آنتیبیوتیک (ARG)، ویروسهای پایدار و غیره شناخته میشود. به طور کلی، فاضلاب بیمارستان شامل اکسیژن مورد نیاز بیوشیمیایی بالا (BOD)، اکسیژن مورد نیاز شیمیایی (COD)، آمونیاک و محتوای نیتروژن است و غلظت آنها در مقایسه با فاضلاب خانگی بیشتر است.
تعریف BOD و COD در فاضلاب بیمارستان
BOD مقدار اکسیژن مصرف شده توسط میکروارگانیسم ها برای تجزیه مواد آلی تحت شرایط هوازی در یک دما و مدت زمان مشخص است، در حالی که COD مقدار معادل اکسیژن مصرف شده در اکسیداسیون شیمیایی مواد آلی توسط یک اکسید کننده قوی است. از این رو BOD را می توان به عنوان بخش زیست تخریب پذیر فاضلاب نام برد، در حالی که COD اندازه گیری ترکیبات آلی زیست تخریب پذیر و غیر زیست تخریب پذیر است.
نسبت BOD و COD فاضلاب به عنوان شاخص زیست تخریب پذیری نامیده می شود. شاخص زیست تخریب پذیری فاضلاب بیمارستان نیز کمتر از فاضلاب شهری است و تصفیه آنها توسط سیستم های بیولوژیکی مرسوم را دشوار می کند. بسیاری از ترکیبات آلی مقاوم موجود در فاضلاب بیمارستان، مانند PhAC ها، بسیار سمی هستند و مقادیر حدی معادل آب آشامیدنی بسیار پایین آنها را تهدیدی قابل توجه برای محیط زیست می کند. ویروسها، ARB و ARG حتی پس از تصفیه فاضلاب بیمارستانی به حیات خود ادامه میدهند و انتشار آنها در اکوسیستم آبی تهدید قابلتوجهی را برای محیط زیست تحمیل میکند.
سرانه تولید فاضلاب بیمارستانی
با توجه به دستورالعمل های سازمان جهانی بهداشت (WHO) برای عملکرد مناسب مراکز مراقبت های بهداشتی، 40 تا 60 لیتر آب در روز برای هر بیمار بستری مورد نیاز است. سالن های عمل به حدود 100 لیتر در هر مداخله نیاز دارند. مقدار آب مورد نیاز برای بیماران مبتلا به سندرم حاد تنفسی شدید یا تب خونریزی دهنده ویروسی حدود 100-400 لیتر در هر بیمار در روز است.
این مصرف آب توسط بیمارستان ها منجر به تولید حجم زیادی از فاضلاب می شود. میزان فاضلاب تولیدی از بیمارستان به ظرفیت یا تعداد تخت های موجود در بیمارستان، نوع و اندازه مرکز بهداشتی درمانی، امکانات فنی موجود، خدمات ارائه شده (خشکشویی، آشپزخانه، تهویه مطبوع)، فاضلاب داخلی بستگی دارد. عده از محققان گزارش دادند که فاضلاب تولید شده توسط کشورهای در حال توسعه از 200 تا 400 لیتر در هر نفر در روز متغیر است، در حالی که در کشورهای توسعه یافته، از 400 تا 1200 لیتر در هر نفر در روز متغیر است. میزان تولید فاضلاب از بیمارستان های مختلف در برخی از کشورهای جهان در جدول زیر ارائه شده است.
کشور | میزان فاضلاب تولیدی به ازای هر نفر (لیتر بر روز بر نفر) |
ایتالیا | 600 |
آلمان | 198 |
اسپانیا | 572 |
پرتقال | 892 |
آمریکا | 968 |
ویژگی فاضلاب بیمارستانی
پساب خروجی از بیمارستان های مختلف غنی از PhAC ها، میکروارگانیسم ها است و با COD، BOD، آمونیاک، نیترات، نیتروژن کل (TN)، TSS، کربن آلی کل (TOC)، نیتروژن کل (TKN) بالا مشخص می شود. تجزیه و تحلیل کیفی پسماندهای پزشکی 10 بیمارستان در ایران نشان داد که پسماندهای مایع 70/16 درصد در پسماندهای خطرناک-عفونی سهم دارند.
ترشحات از بیمارستان ها را می توان به چهار دسته کلی تقسیم کرد، یعنی آب سیاه، آب خاکستری، طوفان و تخلیه خاص. آب سیاه یا فاضلاب عمدتاً از مواد مدفوع و ادرار خارج شده از توالت در بخشهای بیمارستان تشکیل میشود که بخش عمده BOD فاضلاب را تشکیل میدهد. آب سیاه سرشار از انواع مختلف میکروارگانیسمها است، زیرا مدفوع منبع اصلی میکروارگانیسمها در فاضلاب است. این میکروارگانیسم ها علاوه بر بیماری زا بودن، ممکن است مقاومت ضد میکروبی یا آنتی بیوتیکی نیز ایجاد کرده باشند. مواد مدفوع و ادرار همچنین حاوی PHAC های متابولیزه نشده است که در طول درمان به بیماران تزریق شده بود.
آب خاکستری یا سولاژ، آبی است که از شستشو، حمام کردن، شستن لباس ها و سایر فرآیندها مانند شستشوی فیلم های اشعه ایکس، ضدعفونی کردن و غیره خارج می شود. آب طوفان معمولاً از طریق زهکشی یا نفوذ آب زیرزمینی از بین می رود یا مجدداً در توالت ها و آبیاری محوطه بیمارستان استفاده می شود. فاضلاب تولید شده از فعالیت های مربوط به کارهای آزمایشگاهی، مانند تحقیقات و تشخیص، بخش رادیولوژی، در زیر تخلیه های خاص طبقه بندی می شود. این فاضلاب حاوی مواد بسیار سمی مانند ضدعفونی کننده ها، شوینده ها، اسیدها، قلیاها، بقایای دارویی، حلال ها، مواد حاجب اشعه ایکس و غیره است. این مواد بسیار سمی و ماندگار هستند و حتی پس از فرآیندهای تصفیه معمولی نیز در محیط آبی باقی می مانند. پساب خروجی از بیمارستان ها نیز حاوی فلزات سنگین سمی مانند Cd، Cu، Ni، Hg، Sn و غیره است.
تصفیه فاضلاب بیمارستانی
در طول سال ها، فن آوری های مختلف تصفیه، از جمله روش های بیولوژیکی، مانند فرآیند لجن فعال (ASP)، بیوراکتور غشایی (MBR)، بیوراکتور بستر متحرک (MBBR)، تالاب های ساخته شده (CWs)، فرآیندهای اکسیداسیون پیشرفته، مانند فوتوکاتالیز، فرآیند فنتون و غیره برای تصفیه فاضلاب بیمارستان اجرا شده است.
بیمارستانها در سرتاسر جهان برای عملکرد مناسب برای مراکز مختلف مراقبتهای بهداشتی به مقادیر زیادی آب نیاز دارند. فاضلاب بیمارستان، در میان سایر زبالههای بهداشتی، به دلیل قابلیت ورود به حوزههای آبخیز، آلودگی سطحی و آبهای زیرزمینی، در صورت مدیریت نامناسب و دفع در هیدروسفر، خطری جدی برای سلامت انسان و محیطزیست ایجاد میکند.
در طول دو دهه گذشته، فرآیندهای مختلفی برای تصفیه فاضلاب بیمارستانی اجرا شده و به سیستم تصفیه آزمایشی یا در مقیاس کامل ارتقا یافته است. فاضلاب بیمارستان را می توان با استفاده از فرآیندهای بیولوژیکی مختلف مانند ASP، MBR، MBBR و CWs و … تصفیه کرد. این واحدهای بیولوژیکی همچنین میتوانند با فناوریهای مختلف ضدعفونی، جذب یا اکسیداسیون پیشرفته ترکیب شوند تا حذف آلایندههای آلی مقاوم را افزایش دهند. تصفیه ثالثیه نیز می تواند مستقیماً پس از پیش تصفیه فاضلاب ارائه شود.
پکیج تصفیه فاضلاب بیمارستانی
امروزه جهت تصفیه فاضلاب بیمارستانی، از پکیج های تصفیه فاضلاب بیمارستان استفاده می شود. این سیستم در قالب چند واحد مجزا و در عین حال در یک مجموعه اغلب به صورت پیش ساخته، تهیه و در محل پروژه نصب می گردد. از جمله مزایای پکیج تصفیه فاضلاب بیمارستان می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- امکان ساخت از جنس فلز، پلی اتیلن، کامپوزیت و … بنا به شرایط سایت پروژه
- قابل حمل از کارخانه تا محل پروژه و همچنین جابجایی پکیج در صورت نیاز
- قابلیت ارتقاء و افزایش حجم در طول زمان
- عدم نیاز به عملیات عمرانی در محل
- مصرف انرژی پایین و بهینه
- عدم ایجاد بو و صدا
- راهبری و نگهداری آسان
- اشغال فضای کم
- و …
پکیج های تصفیه فاضلاب بیمارستان شامل تمامی واحد های فرآیندی از جمله: آشغالگیری و تصفیه فیزیکی، تصفیه شیمیایی و تصفیه بیولوژیکی و فرآیندی می باشند.
شرکت پاک پساب اقلیم، طراح و سازنده انواع پکیج های تصفیه فاضلاب بیمارستان با فرآیند های مختلف جهت رسیدن به استاندارد مد نظر کارفرمای محترم می باشد. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره پکیج تصفیه فاضلاب بیمارستانی با کارشناسان ما تماس حاصل نمایید.