منابع آب های نامتعارف کدام اند؟

در سال های گذشته ایجاد و گسترش نگاهی نوین به منابع آب نامتعارف بیش از پیش روی داده است. از دلایل این تغییر رویکرد این است که اغلب کشورهای جهان با چالش محدوديت منابع آب به دليل خشکسالي ها، آلودگي ها و افزايش تقاضا مواجه هستند. طبق بررسی محققان در سال 2025، کم آبی در میان کشورهای فقیرتر، جایی که منابع محدود هستند و رشد جمعیت سریع است مثل خاورمیانه، آفریقا و بخش هایی از آسیا رایج تر خواهد بود.

در سال های اخير ضعف روشهای سنتي مديريت منابع آب که صرفاً بر منابع مجزا تمرکز ميکردند واضح گرديده است. لذا رويکردهای مديريتي سازگارتر نظير مديريت يکپارچه منابع آب، به عنوان راهکاری جهت ارتقای مديريت منابع آب کاربرد يافته است. اين رويکرد نتيجه نگاه وسيع تر به گزينه های در دسترس مديريت منابع آب مانند آب های درياها، آب های لب شور زيرزميني، آب های فسيلي و فاضلاب های توليدی است.

اگر قصد خرید به روز ترین پکیج های تصفیه فاضلاب را دارید از صفحه خرید پکیج تصفیه فاضلاب پاک پساب اقلیم دیدن فرمایید.

آب نامتعارف چیست؟

آب نامتعارف به آب‌هایی گفته می‌شود که به‌طور مستقیم از منابع طبیعی و متداول مانند رودخانه‌ها، دریاچه‌ها، چاه‌ها یا آب‌های زیرزمینی به دست نمی آید. این آب‌ها معمولاً از منابعی به دست می‌آیند که نیاز به فرآیندهای خاص برای جمع‌آوری، تصفیه یا استفاده دارند و در دسته منابع آب نامتعارف می‌باشند.

در سال های گذشته به دلیل وقوع خشک سالی های متعدد ، افزایش جمعیت و کاهش دسترسی به آب های شیرین موجب گردیده است تا نیاز بشر به آب های شیرین بیش از ذخایر آب های متعارف مانند چاه ها ،رودخانه ها دریاچه ها وآب های زیرزمینی گردد.

طبق بررسی محققان در سال 2025، کم آبی در میان کشورهای فقیرتر، جایی که منابع محدود هستند و رشد جمعیت سریع است مثل خاورمیانه، آفریقا و بخش هایی از آسیا رایج تر خواهد بود. لذا فعالان محیط زیست در این بخش ها برای برطرف کردن نیاز آبی رویکرد جدیدی همچون بهره برداری از منابع آب نامتعارف را در دستور کار خود قرار داده اند.

منابع آب های نامتعارف کدام اند؟

آب های نا متعارف از جهت منبع تولید و کیفیت، به دسته های متفاوت تقسیم بندی میشوند. در صورت نیاز به  تأمین آب از این منابع، روش های تصفیه متفاوتی اتخاذ میگردد و هر کدام با توجه به روش تصفیه مورد نیاز، در دسته بندی های مختلف قرار می‌گیرد که برخی از آنها در زیر به اختصار شرح داده شده اند:

فاضلاب تصفیه‌شده (آب بازیافتی):

فاضلاب شهری یا صنعتی که پس از تصفیه پیشرفته برای مصارف کشاورزی، صنعتی یا حتی شرب (در برخی موارد) بازیافت می‌شود. مانند: استفاده از فاضلاب تصفیه‌شده برای آبیاری زمین های کشاورزی یا خنک‌سازی در صنایع.

همچنین در ارتباط با تصفیه فاضلاب کشاورزی بیشتر بخوانید.

آب شیرین‌کن (نمک‌زدایی):

آب دریا یا آب‌های شور زیرزمینی که با فرآیندهای نمک‌زدایی (مانند اسمز معکوس) به آب قابل استفاده تبدیل می‌شوند. مثال: تأسیسات شیرین‌سازی آب در کشورهای حاشیه خلیج فارس.

جمع‌آوری آب باران:

جمع‌آوری و ذخیره آب باران از پشت‌بام‌ها و سایر سطوح برای استفاده در مصارف خانگی، کشاورزی یا صنعتی. مانند: سیستم‌های جمع‌آوری آب باران در مناطق خشک.

آب خاکستری:

آب استفاده‌شده در فعالیت‌های خانگی مانند شستشوی لباس، ظرفشویی یا دوش که می‌تواند پس از تصفیه ساده برای مصارفی مثل آبیاری یا سیفون توالت استفاده شود.

آب‌های زیرزمینی عمیق یا غیرقابل دسترس:

آب‌هایی که در اعماق زیاد زمین یا در مناطق دورافتاده قرار دارند و استخراج آن‌ها نیاز به فناوری‌های پیشرفته دارد.

آب حاصل از مه یا شبنم:

جمع‌آوری رطوبت هوا با استفاده از فناوری‌هایی مانند توری‌های مه‌گیر در مناطق مرطوب یا کوهستانی.

مانند: سیستم‌های مه‌گیر در مناطق کویری یا ساحلی.

آب‌های کشاورزی زهکشی‌شده:

آب‌هایی که از فعالیت‌های کشاورزی (مانند زهکشی مزارع هیدروپونیک) جمع‌آوری شده و پس از تصفیه برای مصارف دیگر استفاده می‌شوند. امروزه به دلیل افزایش کشت های مدرن مانند کشت های هیدروپونیک و ایروپونیک این روش می‌تواند یکی از منابع عالی در تأمین نیاز های آبی کشاورزان باشد.

کدام منابع آب نامتعارف بیشتر استفاده می شود؟

بر اساس مطالعات جهانی و گزارش‌های سازمان‌های ذی‌ربط، منابع آب نامتعارف زیر بیشترین استفاده را دارند:

الف) فاضلاب تصفیه‌شده

بیشترین استفاده را در آبیاری کشاورزی و مصارف صنعتی دارد. در برخی کشورها فاضلاب تصفیه‌شده حتی برای مصارف غیرمستقیم شرب استفاده می‌شود. از مزایای این منبع، در دسترس بودن مداوم آن و کاهش فشار منابع متعارف آب است.

ب) آب شیرین‌شده

در مناطق خشک که در مجاورت دریا هستند، با استفاده از سیستم های آب شیرین کن، تأمین آب شرب و صنعت انجام می‌شود. بیشترین استفاده از آب دریا در کشورهای حاشیه خلیج‌فارس صورت می‌گیرد و از مزایای آن، دسترسی به آب شیرین در مناطقی است که آب شیرین وجود ندارد.

پیشنهاد می شود از صفحه آب شیرین کن صنعتی دیدن فرمایید.

ج جمع‌آوری آب باران

در مناطق روستایی و شهری برای مصارف خانگی، کشاورزی و همچنین تغذیه سفره های زیرزمینی استفاده می‌شود. از مزایای آن می‌توان به کم هزینه بودن، عدم پیچیدگی سیستم تصفیه و کاهش رواناب و سیلاب های شهری اشاره کرد.

ویژگی‌ها و کاربردهای آب های نامتعارف

آب های نامتعارف در مصارف شرب و غیر شرب استفاده می‌شوند. این قابلیت، کمبود منابع آب سنتی را جبران می‌کند، فشار بر منابع طبیعی را کاهش می‌دهد و در مدیریت پایدار آب راهکاری نجات دهنده میباشد.

از مشکلات استفاده از این آب ها می‌توان به هزینه‌های بالای تصفیه یا استخراج، نیاز به فناوری‌های پیشرفته و پذیرش اجتماعی (به‌ویژه برای فاضلاب تصفیه‌شده) اشاره کرد.

سخن پایانی

آب‌های نامتعارف، به‌عنوان منابعی نوآورانه و پایدار، نقش کلیدی در مدیریت بحران آب و حفظ منابع طبیعی دارند. با بهره‌گیری از فناوری‌های پیشرفته و افزایش آگاهی عمومی، استفاده از این منابع می‌تواند به تأمین آب مورد نیاز جوامع، به‌ویژه در مناطق کم‌آب کمک کند. حرکت به‌سوی استفاده هوشمندانه از آب‌های نامتعارف، گامی مؤثر برای ساختن آینده‌ای پایدار و مقاوم در برابر چالش‌های زیست‌محیطی اعم از کبود آب و کنترل آلودگی های زیست محیطی ناشی دفع پساب می‌باشد. از دیدگاه کلان، فاضلاب به‌عنوان یک عامل آلوده‌کننده‌ محیط زیست و به‌عنوان یک منبع نامتعارف آب نقد و بررسی می‌شود.