آشغالگیر فاضلاب چیست و چه کاربردی دارد ؟

مهمترین یگان هایی که در یک تصفیه خانه بزرگ و کلاسیک ممکن است ساخته شوند عبارتند از: ایستگاه پمپاژ ورودی فاضلاب به تصفیه خانه، آشغالگیر فاضلاب و آشغال خرد کن، حوض دانه گیر یا ماسه گیر، تاسیسات اندازه گیری دبی مانند کانال و آنتوری یا پارشال فلومُ استخر ته نشینی نخستینُ یگان های تصفیه زیستی مانند استخر هوادهی یا صافی چکننده و یا صافی ماسه ای، استخر ته نشینی نهایی، ایستگاه پمپاژ لجن، مخزن هضم هوازی یا بی هوازی لجن، ناسیسان خشک کردن لجن مانند بسترهای لجن خشک کن و یا وسایل مکانیکی خشک کردن لجن، تاسیسات کلرزنی فاضلاب و نیز یکان های جنبی تصفیه خانه از قبیل نیروگاه بذق اضطراری، آزمایشگاه فاضلاب، انبارهای مواد شیمیایی و وسایل یدکی، ساختمان اداری، ساختمان نگهبانب، ساختمان های مسکونی کارکنان مقیم در محوطه ی تصفیه خانه و بالاخره تاسیسات آبرسانی، گرمایش و دفع فاضلاب ویژه تصفیه خانه.

در این مقاله به توضیح ایستگاه پمپاز ورودی فاضلاب و تصفیه فیزیکی فاضلاب که  به آن اشاره شد با جزئیات بیشتز خواهیم پرداخت.

ایستگاه آشغالگیر ورودی فاضلاب

 به علت جریان ثقلی در لوله ی انتقال فاضلاب از شهر به تصفیه خانه غالبا لوله در نقطه ی ورود به تصفیه خانه نسبت به سطح زمین در گودی قرار می گیرد. لذا تاسیسات بالا آورندهی فاضلاب ساخته می شود.

چون فاضلاب وارد شده به تین تلمبه خانه به صورت خام و احتمالا دارای مواد معلق کم و بیش درشت می باشد، لازم است در انتخاب نوع پمپ ها دقت به عمل آید که نسبت به مواد معلق حساسیت کمتری داشته باشد.

در گذشته کوشش می شد در این تلمبه خانه ها از بالابرهای پیچوار و یا تلمبه های ارشمیدسی استفاده شود ولی امروزه با پیشرفت و تکاملی که در ساختمان پمپهای زیر آبی ( شناور)‌ به عمل آمده از این گونه پمپ ها نیز در این مورد استفاده فراوان می شود.

آشغالگیر

آشغالگیرهایی که برای فاضلاب شهری به کار می روند معمولا از میله هایی با سطح مقطع دایره به قطرهای 16 تا 30 میلی متر و یا از تسمه های فولادی با سطح مقطع مستطیل و به پهنای 30 تا 80 میلی متر و کلفتی 10 تا 20 میلی متر ساخته می شوند. آشغالگیرها را بسته به شکل کاربردشان به آشغالگیرهای دستی و آشغالگیرهای مکانیکی تقسیم می کندد.

آشغالگیرهای دستی برای تصفیه خانه های کوچک قابل تستفاده می باشند. شیب میله های آنها برای دبی های کم حداکثر 1:1 و برای دبی های زیاد و به علت بزرگ تر شدن کانال فاضلاب برای 1:2 تا 1:3 انتخاب می گردد. طول میله های آشغالگیرهای دستی نباید از 2 متر بیشتر گردد.

آشغالگیر مکانیکی معمولا به صورت متناوب و خودکار عمل می کند. همانگونه که در اصول تصفیه گفته شد، وجود آشغالگیر موجب کاهش سطح مقطع جریان و ایجاد افت فشار و در نتیجه اختلاف ارتفاع در دو طرف آن می گردد. هر چه مقدار آشغال در آشغالگیر بیشتر گردد. سطح مقطع جریان کمتر و در نتیجه ارتفاع سطح فاضلاب پیش از آشغالگیر افزایش می یابد. افزایش ارتفاع نامبرده موجب می شود که شناوری به موتور آشغالگیر فرمان کار داده، چنگک آشغالگیر شروع به حرکت نموده و پس از تمیز کردن میله های آشغالگیر موتور دوباره از کار می افتد.

آشغالها به مجرای ویژه ای که کف ان سوراخ دارد ریته شده و پس از گرفته شدن اب ان یا با کمک بیلچه و به صورت دستی و یا با کمک تسمه گردانی به صورت مکانیکی از کانال فاضلاب دور می شود.

اشغالگیر های مکانیکی را میتوان با کمک تسمه گردانیکه تیغه هایی روی ان کار گذارده شده ساخت ویا به صورت دایره ای به کار برد.

درنوع دایره ای چنگک از میله ی فلزی شانه مانند تشکیل میشود که توسط اهرم گردانی به محور موتور حرکت دهنده ی ان پیوسته می باشد

آشغالگیرها را از نظر فاصله ی بین میله هایشان نیز به صورت زیر دسته بندی می کنند.

آشغالگیردهانه فرخ: در آشغالگیر دهانه فراخ فاصله بین میله ها، در صورتی که تمیز کردن آن دستی باشد 60 تا 80 میلیمتر و گاهی تا 150 میلیمتر و اگر تمیز کردن آن به وسیله ی ماشین انجام گیرد،  40 تا 75 میلی متر انتخاب می شود. آشغالگیر دهانه فراخ را در اول تصفیه خانه و پیش از آشغالگیر دهانه تنگ می سازند تا مانع از ورود قطعات بزرگ شناور از قبیل تخته، بطری، کاغذ، پارچه و قطعات پلاستیکی و نظایر آن به تصفیه خانه شوند. همچنین از این گونه آشغالگیرها در کانال های انحرافی و سر ریزهای اضطراری دهانه تنگ استفاده می شود.

آشغالگیرهای دهانه تنگ: در این آشغالگیر فاصله میله ها برابر 10 تا 40 میلی متر می باشد (‌مناسب ترین فاصله 20 تا 25 میلی متر است.) در آشغالگیر دهانه تنگ علاوه بر مواد درشت نامبرده مقدار بیشتری از مواد آلی مانند برگ های درختان، قطعات میوه و پوسته آنها و نظایر آن از فاضلاب گرفته می شوند.

بازده آشغالگیر

به علت اینکه مقداری از مواد معلق موجود در فاضلاب توسط آشغالگیر گرفته می شود، غلضت فاضلاب نسبت به آن مواد و نیز درجه آلودگی BOD5 فاضلاب کاهش می یابد.

مقدار این کاهش که نشان دهنده بازده آشغالگیر است. بسته به نوع و بزرگی دهانه های آن تفاوت می کند. مقدار عددی بازده به طور تجربی بدست آمده و در کتاب های گوناگون متفاوت می باشد.

آشغال خردکن

در کشورهای صنعتی که انرژی برق ارزان است، آشغالگیرها را مجهز به ماشینی ویژه ی خرد کردن آشغال می کنند. آین ماشین ها به کمک چنگک و تیغه هایی آشغال ها را خرد و ریز ریز کرده و همراه فاضلاب وارد یکان های بعدی تصفیه خانه می کنند تا مانند مواد آلی موجود در فاضلاب مراحل تصفیه را گذرانده و تبدیل به مواد کودی پایدار گردند. در ایران به علت گرانی بهای انرژی برق لازم جهت هوادهی و تجیزیه ی مواد خرد شده در تصفیه خانه کاربرد آشغال خردکن فعلا اقتصادی نمی باشد.