حفاظت از محیط زیست و عدم تخلیه فاضلاب تصفیه نشده به آن، از اهمیت زیادی ربرخوردار است؛ زیرا مستقیما به سلامت اکوسیستم های گیاهی و جانوری و در نهات جامعه انسانی صدمات زیادی وارد میکند. استفاده از سپتیک تانک یکی از راه‌حل‌های موثر برای مدیریت پسماند فاضلاب است که در بسیاری از مناطق دنیا استفاده میشود. این سیستم‌ها عموماً در مناطقی که امکان دسترسی به شبکه فاضلاب عمومی وجود ندارد یا هزینه احداث آن زیاد است، مورد استفاده قرار می‌گیرند. استفاده از سپتیک تانک به کاهش تخلیه فاضلاب‌ها به منابع آبی کمک میکند و در نتیجه آلودگی آب‌های سطحی و زیرزمینی را کاهش میدهد. همچنین، با حفظ بهداشت عمومی ، از شیوع بیماری‌ها پیشگیری میکند. یکی از انواع سپتیک تانک ها، سپتیک تانک بتنی است که در ادامه به معرفی آن میپپردازیم.
سپتیک تانک بتنی چیست؟
سپتیک تانک بتنی یک نوع سپتیک تانک است که از بدنه بتنی ساخته شده و برای جمع‌آوری و پیش تصفیه فاضلاب استفاده میشود. این تانک‌ها عموماً در زیر زمین یا در نزدیکی ساختمان‌ها قرار می‌گیرند و فاضلاب‌های خروجی از خانه یا ساختمان را جمع‌آوری و پس از تصفیه اولیه، از آلاینده های آن می کاهند.
سپتیک تانک‌های بتنی معمولاً دارای استحکام قابل توجهی هستند که مقاومت خوبی در برابر فشار خاک و فشار آب های زیرزمینی دارند. مخازن این سپتیک ها از دو بخش اصلی تشکیل شده‌اند: بخش ورودی و بخش زلال ساز. فاضلاب وارد بخش ورودی میشود، سپس در داخل مخزن، با طی شدن زمان ماند کافی، مواد معلق قابل ته نشینی آن با جریان جاذبه به کف مخزن سقوط میکند. در این مدت در صورت انجام طراحی مناسب، تصفیه بیهوازی هم در فاضلاب انجام شده و بخشی از آلودگی آلی آن برطرف میشود.
محصول پیشنهادی: سپتیک تانک
مزایای سپتیک تانک بتنی
سپتیک تانک بتنی دارای برخی مزایای مهم نسبت به سایر سپتیک تانک ها است. برخی از مزایای این نوع تجهیزات عبارتند از:
- پایداری و مقاومت: سپتیک تانک بتنی از بتن ساخته شده است که مقاومت بالایی در برابر فشار خاک و آب زیرزمینی دارد. این امر باعث میشود که مخزن دوام بیشتری داشته و از لحاظ ساختاری پایدار باشد.
- طول عمر: با توجه به مقاومت بتن، سپتیک تانک بتنی معمولاً دارای طول عمر زیاد است. با رعایت نکات نگهداری و تعمیرات منظم، می‌توان از این مخازن برای سال‌ها استفاده کرد.
- قابلیت تصفیه: سپتیک تانک بتنی به خوبی فرآیند تصفیه فاضلاب را انجام میدهد و مواد جامد و آلودگی‌های زیست محیطی را به طور موثر از فاضلاب جدا میکند.
- انعطاف‌پذیری: سپتیک تانک بتنی میتواند برای مکان‌های مختلفی نصب شود و به طور مطلوب با شرایط محیطی مختلف سازگاری داشته باشد.
- مقرون به صرفه: ساخت و نصب سپتیک تانک بتنی معمولاً هزینه کمتری نسبت به سیستم‌های دیگر تصفیه فاضلاب دارد. همچنین، نیاز به نگهداری دوره‌ای آن نیز کمتر است که از لحاظ مالی مزیتی مهم به شمار می آید.
اجزای تشکیل‌دهنده سپتیک تانک بتنی
سپتیک تانک بتنی از اجزای مختلفی تشکیل شده است که هر یک نقش مهمی در عملکرد کلی این سیستم دارند. اجزای اصلی یک سپتیک تانک بتنی عبارتند از:
- بدنه بتنی: بدنه یا دیواره سپتیک تانک که از بتن ساخته شده است، مسئولیت نگهداری فاضلاب و مقاومت در برابر فشار آب از داخل و فشار خاک از بیرون و همچنین جلوگیری از نشتی را دارد. این بدنه بتنی معمولاً دارای ضخامت و ساختاری مقاوم در برابر فشارهای داخلی و بیرونی است.
- بخش ورودی: بخشی از مخزن که ورود فاضلاب از خانه یا ساختمان به داخل سپتیک را فراهم میکند. این بخش به‌طور معمول دارای تجهیزاتی است که از ورود جامدات بزرگ به داخل تانک جلوگیری میکند. بخش اصلی ته نشینی مواد معلق و تصفیه بیهوازی در این قسمت صورت میگیرد.
- بخش خروجی یا زلالساز: بخشی که فاضلاب پالایش شده از سپتیک تانک را به خارج از سیستم منتقل میکند. این بخش معمولاً شامل لوله خروجی مییباشد.
- دیواره داخلی سپتیک تانک بتنی: سپتیک تانک ها به طور کلی دارای یک دیواره به منظور جداسازی بخش ته نشینی از بخش زلال ساز هستتند. نحوه طراحی این دیواره به صورتی است که مانع از عبور مواد شناور شده در سطح فاضلاب و مواد ته نشین شده در کف آن میشود.
- دریچه های ویزیت: به نام منهول هم شناخته میشوند و به منظور دسترسی به فضای داخل سپتیک تانک جهت تعمیرات یا نصب قرار داده میشوند.
- خروجی ونت: تصفیه در سپتیک تانک به صورت بیهوازی صورت میگیرد و در پروسه آن، گازهایی نظیر متان و هیدروژن سولفید تولید میشود. تعبیه خروجی ونت به منظور تخلیه این گازها در فضایی بالاتر از سطح زمین انجام میشود.
برای اینکه انواع سپتیک تانک را بشناسید به مقاله انواع سپتیک تانک مراجعه کنید.
مشخصات فنی سپتیک بتنی
مشخصات فنی سپتیک تانک بتنی میتواند بسته به نیازها و شرایط خاص محل نصب و بهره برداری، متفاوت باشد. اما برخی از مشخصات کلی که معمولاً در طراحی سپتیک تانک بتنی در نظر گرفته میشود عبارتند از:
- ظرفیت: ظرفیت سپتیک تانک بتنی میتواند متغیر باشد و به میزان فاضلاب ورودی به آن بستگی دارد. معمولاً ظرفیت‌ها از 1000 لیتر شروع میشود.
- ابعاد: ابعاد سپتیک تانک باید به گونه‌ای باشند که بتوانند پاسخگوی اهداف تصفیه باشند و در عین حال موجب سختی نصب یا بهره برداری نشود.
- ضخامت بدنه: ضخامت بدنه سپتیک بتنی از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا این ضخامت تعیین‌کننده مقاومت مخزن در برابر فشار خاک و آب زیرزمینی است. معمولاً ضخامت‌های بین ۵ تا 15 سانتی‌متر استفاده میشود.
- جریان ورودی و خروجی: طراحی جریان ورودی و خروجی فاضلاب باید به گونه‌ای باشد که فاضلاب به صورت متوازن و بدون ایجاد فشار غیرضروری وارد مخزن شود و انتقال فاضلاب تصفیه شده به بیرون از مخزن به آسانی صورت پذیرد.
- محل ورودی و خروجی: موقعیت ورودی و خروجی فاضلاب باید به گونه‌ای باشد که دسترسی به مخزن برای نگهداری و تعمیرات به راحتی امکان‌پذیر باشد.
- لوله‌ها و اتصالات: لوله‌ها و اتصالات باید با مواد مقاوم در برابر خوردگی و فشار طراحی شده و به گونه‌ای باشند که از نشتی و رسوب‌گیری جلوگیری کنند.
کاربرد سپتیک تانک بتنی در تصفیه فاضلاب
سپتیک تانک بتنی یکی از روش‌های مؤثر برای تصفیه و پالایش فاضلاب است که در بسیاری از مناطق بدون دسترسی به شبکه فاضلاب عمومی استفاده میشود. این مخازن وظیفه جمع‌آوری فاضلاب خروجی از خانه یا ساختمان ها را بر عهده دارند و با انجام فرایندهای فیزیکی و بیولوژیکی، فاضلاب را تا حدی تصفیه میکنند.
بر اساس استانداردهای سازمان محیط زیست ایران، تخلیه پساب تصفیه شده از سپتیک تانک در آب های سطحی ممنوع است و باید صرفا در چاه جذبی دفع شود.
عملکرد سپتیک تانک بتنی در تصفیه فاضلاب به شرح زیر است:
- جمع‌آوری فاضلاب: اولین مرحله ، ورود فاضلاب به داخل سپتیک تانک است. فاضلاب از طریق لوله‌های ورودی به داخل مخزن وارد میشود.
- ته نشینی مواد جامد: در داخل سپتیک تانک، فاضلاب وارد مرحله ته نشینی میشود . به دلیل سکونی که در این بخش دارد، برخی از مواد جامد که وزن مخصوصی کمتر از آب دارند، به کف مخزن سقوط میکنند و تشکیل رسوب می‌دهند که بعداً باید از تانک تخلیه شوند. بخش دیگری از مواد معلق که وزن مخصوص کمتر از آب دارند، روی سطح فاضلاب شناور میشوند.
- تجزیه آلی: در این مرحله در صورت طراحی صحیح سپتیک تانک، فاضلاب وارد فاز تجزیه بیهوازی میشود. به این صورت که باکتری‌ها و میکروارگانیسم‌های موجود در فاضلاب ، مواد آلی موجود در آن را تجزیه میکنند. بخشی از مواد آلی فاضلاب در این مرحله حذف میشود.
- زلال سازی: فاضلاب پس از عبور از واحد اول، به واحد دوم که وظیفه نگهداری فاضلاب تا حدی تصفیه شده است، وارد میشود و از طریق لوله های خروجی به بیرون از سپتیک تانک هدایت میگردد. فاضلاب خروجی باید در بسترهای جاذب یا چاه جذبی دفع شود.
اگر نیاز به تصفیه فاضلاب دارید میتوانید به صفحه پکیج تصفیه فاضلاب شرکت پاک پساب اقلیم مراجعه کنید.
نحوه اجرای سپتیک تانک بتنی چگونه است؟
نحوه اجرای سپتیک تانک بتنی عموماً به چند مرحله اصلی تقسیم میشود. اگرچه این فرآیند ممکن است بسته به شرایط محلی و مشخصات خاص سپتیک تانک، تغییراتی داشته باشد.
اما مراحل عمومی اجرای یک سپتیک تانک بتنی عبارتند از:
- آماده‌سازی محل نصب: در ابتدا، محل نصب برای سپتیک تانک بتنی آماده میشود. این مرحله شامل خاکبرداری و حفر فضای لازم برای دفن سپتیک است. در این مرحله اطمینان از تسطیح و تمیز کردن محل نصب و آماده سازی سطح مقاوم در برابر وزن سپتیک تانک مورد نیاز است.
- نصب سپتیک تانک: پس از آماده‌سازی محل، سپتیک تانک بتنی در محل نصب شده و به طور دقیق در گودال قرار میگیرد. اطمینان از اینکه تانک به درستی در محل نصب شده و همچنین سطح آن صاف باشد، بسیار مهم است.
- اجرای اتصالات لازم: در این مرحله، لوله‌های ورودی و خروجی فاضلاب به سپتیک تانک بتنی متصل میشوند. این اتصالات باید به درستی قرار گیرند و محکم باشند تا از نشتی و هرگونه نقص در فرآیند تصفیه جلوگیری شود.
- دفن مخزن و خاکریزی: پس از اتمام نصب اتصالات، گودال محل استقرار تانک بتنی پر میشود و سپس به طریقی مناسب پوشیده میشود. این مرحله شامل بازسازی و تسطیح محل نصب شده است.
- آزمایش و راه‌اندازی: در نهایت، پس از نصب، سپتیک تانک بتنی و اتصالات آن مورد آزمایش قرار می‌گیرند تا اطمینان حاصل شود که همه چیز به درستی عمل میکند و هیچ نشتی یا مشکل دیگری وجود ندارد. سپس سیستم جهت استفاده آماده خواهد بود.
نقشه اجرایی سپتیک تانک بتنی فاضلاب
سپتیک تانک بتنی میتواند مطابق با وضعیت هر پروژه، در طراحی و ساخت با مدل های دیگر متفاوت باشد؛ اما به طور کلی سپتیک تانک ها دارای یک دیواره داخلی جهت جداسازی واحد ته نشینی از واحد زلال ساز به همراه لوله های ورودی و خروجی و دریچه های بازدید هستند. نقشه زیر، شکل عمومی یک سپتیک تانک بتنی فاضلاب را نشان میدهد.
مراحل ساخت سپتیک تانک بتنی
مراحل ساخت سپتیک تانک بتنی عموماً به چند مرحله اصلی تقسیم میشود. البته، این مراحل ممکن است بسته به شرایط محلی و مشخصات خاص سپتیک تانک، تغییراتی داشته باشد. اما مراحل عمومی ساخت یک سپتیک تانک بتنی عبارتند از:
- طراحی: ابتدا باید طرح و نقشه‌های دقیق سپتیک تانک بتنی را تهیه کرد. این نقشه‌ها باید شامل ابعاد دقیق، ظرفیت، اتصالات و مکانیزم‌های پالایش باشند. در این مرحله، محدودیت های محل نصب، استانداردهای محیط زیست و قوانین مرتبط نیز باید در نظر گرفته شود.
- تهیه مواد: مواد مورد نیاز برای ساخت سپتیک تانک بتنی شامل بتن، فولاد، مهره و پیچ و … است. مطمئن شوید که مواد انتخاب شده دارای استانداردهای لازم و مقاوم در برابر عوامل محیطی هستند.
- ساخت بدنه: پس از تهیه مواد، بدنه سپتیک تانک بتنی ساخته میشود. این مرحله شامل ساخت دیواره‌های بتنی با استفاده از قالب‌های مناسب و مطابق با طرح نقشه‌ها است.
- نصب اتصالات: در این مرحله، اتصالات لازم برای ورود و خروج فاضلاب به مخزن نصب میشوند. این اتصالات باید به دقت و به روشی مطمئن نصب شوند تا از هرگونه نشتی جلوگیری شود.
- آزمایشات کیفیت: پس از اتمام ساخت، سپتیک تانک بتنی باید آزمایشات کیفیتی مربوطه را پشت سر بگذارد. این آزمایشات شامل آزمایش‌های فشار، تنش، نشتی و … است.
- حمل و نصب: پس از اطمینان از کیفیت و استاندارد بودن تانک، آن را به محل نصب حمل کرده و در محل نصب نصب می‌کنید. مراقبت کنید که نصب تانک بر اساس طرح و نقشه‌های مربوطه انجام شود.
محصول پیشنهادی: سپتیک تانک پلی اتیلن
دوام و عمر سپتیک تانک بتنی
عملکرد طولانی مدت سپتیک تانک بتنی به نحوه تولید آن بستگی دارد. بتن با کیفیت بالا، آب بندی مناسب، و افزودن محصولات فولادی سازه ای مانند مش و میلگرد باعث افزایش استحکام و یکپارچگی سازه می شود. توجه داشته باشید که مخازن سپتیک بتنی در شرایط بسیار سرد می توانند ترک بخورند و بیشتر از نمونه های پلاستیکی و فایبرگلاس خود در معرض نشتی هستند. اما اگر این مخازن به درستی ساخته شده و به طور منظم نگهداری شود، اکثر سپتیک تانک های بتنی می توانند تا 40 سال عمر کنند.
نکات نصب، نگهداری و اجرای سپتیک تانک بتنی
مخزن در هنگام نصب باید تراز باشد تا اختلاف ارتفاع صحیح بین ورودی و خروجی حفظ شود. سپتیک تانک بتنی باید طوری قرار گیرد که به راحتی بتوان لجن را از آن خارج کرد. هیچ بخشی از سیستم نباید در معرض ترافیک سنگین قرار گیرد. اجرای سپتیک تانک بتنی و نقشه های طراحی واجرایی آن باید توسط شرکت دارای مجوز انجام شود و مقررات و استاندارد های مربوطه نیز رعایت گردد. رعایت این موارد به جز دلایل قانونی، سبب افزایش کیفیت در اجرا و دوام شده و از بروز مشکلات برای سیستم جلوگیری خواهد کرد.
نگهداری و تعمیر سپتیک تانک بتنی
یک خانوار متوسط باید هر سه سال یکبار برای تخلیه لجن سپتیک تانک خود اقدام کند. یک نشانه خوب برای فهمیدن زمان تخلیه لجن، این است که سطح لجن به یک سوم کل ارتفاع مخزن نزدیک شود. اگر بیش از این مقدار لجن جمع شود، ممکن است که لجن وارد جریان خروجی شود و سیستم را مسدود کند. استفاده از فیلترهای پساب خروجی می تواند از این مشکل جلوگیری کند و عملکرد کلی را بهبود بخشد. برای اطمینان از سرویس منظم، اطلاعات مربوط به سابقه استفاده و نگهداری از سیستم بهتر است که یادداشت شود.
برخی از آلاینده های فاضلاب به اندازه کافی سریع تجزیه نمی شوند، همچنین برخی دیگر برای باکتری هایی که مواد جامد را تجزیه می کنند مضر هستند. باید از ورود گریس به سیستم جلوگیری شود. از تفاله های قهوه، استخوان ها، چربی های پخت و پز، ته فیلتر سیگار، پوشک های یکبار مصرف، حوله های کاغذی و موارد مشابه نیز باید خودداری شود. دستمال توالت هیچ مشکلی ایجاد نمی کند زیرا سریعتر از بسیاری از مواد تجزیه می شود.
سفید کننده ها، پاک کننده ها و سایر محصولات خانگی در صورت استفاده متعادل به سیستم آسیبی نمی رسانند.
اگر وقوع طوفان موجب ورود آب بیش از حد مجاز به سپتیک تانک شود، ، بار ورودی به سیستم از حد مجاز فرا خواهد رفت. این آبها باید به یک سیستم جداگانه هدایت شود.
سخن پایانی
محافظت از محیط زیست در برابر فعالیت های انسانی، وظیفه همه افراد است. یکی از راه های حفظ محیط زیست، جلوگیری از تخلیه فاضلاب تصفیه نشده در طبیعت است. به همین منظور استفاده از سپتیک تانک ها به عنوان یکی از راه های پیش تصفیه فاضلاب به طور گسترده ای در سراسر جهان صورت میگیرد. سپتیک تانک بتنی، دوام خوبی در برابر فشارهای داخلی و خارجی مخازن دارد و در صورت نگهداری مناسب از آن، طول عمر قابل توجهی خواهد داشت. بر اساس استانداردهای سازمان محیط زیست ایران، پساب خروجی سپتیک تانک اجازه دفع مستقیم در آب های سطحی را ندارد و باید در زمین های جاذب یا چاه های جذبی تخلیه شود.
