فاضلاب، آبی است که از منازل، ادارات، کارخانجات و … حاصل می شود. آبی که در توالت، روشویی، سینک آشپزخانه، حمام، فعالیت های تولیدی و صنعتی و … مصرف و تخلیه می شود، فاضلاب نام دارد. فاضلاب عموما به دو نوع بهداشتی و صنعتی دسته بندی میشود که در مقالات قبل درباره آنها صحبت کرده ایم. در این مقاله میخواهیم به اجزای اصلی فاضلاب و موادی که در آن وجود دارد بپردازیم.
فاضلاب از چه چیزی تشکیل شده است؟
همانطور که گفتیم در این مقاله میخواهیم به ترکیبات موجود در فاضلاب بپردازیم. در اینجا اغلب درباره فاضلاب بهداشتی صحبت خواهیم کرد چرا که فاضلاب صنعتی، بسته به نوع و فعالیت صنعت مربوطه، شامل مواد سمی و آلاینده های بسیار مختلفی می باشد. اما ترکیبات موجود در فاضلاب بهداشتی اغلب دارای متوسط کیفیت یکسانی است.
فاضلاب در حدود 99.9 درصد تشکیل شده از آب است و تنها 0.1 درصد آن شامل مواد دیگری می باشد که در ادامه توضیح خواهیم داد.
قدرت و ترکیب فاضلاب بهداشتی به صورت ساعتی، روزانه و فصلی تغییر می کند و میانگین قدرت آن به مصرف سرانه آب، عادت، رژیم غذایی، استاندارد و سبک زندگی بستگی دارد.
مواد تشکیل دهنده 0.1 درصد از جریان فاضلاب عبارتند از:
- میکروارگانیسم ها: باکتریهای بیماری زا، ویروس ها و تخم کرم ها و …
- مواد آلی زیست تخریب پذیر
- سایر مواد آلی مانند مواد شوینده، آفت کش ها، رنگ، حلال ها، فنل ها، سیانید و …
- چربی، روغن گریس
- مواد مغذی مانند نیتروژن، فسفر، آمونیوم و …
- فلزات از قبیل جیوه، سرب، کادمیم، کروم، مس، نیکل و …
- اسیدها مانند سولفید هیدروژن
- بو و طعم (به دلیل وجود سایر مواد معدنی مانند سولفید هیدروژن و …)
- مواد رادیواکتیویته (اغلب در فاضلاب های صنعتی)
اجزای فاضلاب از نظر فیزیکی
از نظر فیزیکی،فاضلاب بهداشتی معمولا رنگ خاکستری و بوی کپک مانند دارد. مواد جامد موجود در فاضلاب مخلوطی از مدفوع، ذرات غذا، کاغذ توالت، گریس ، روغن، صابون، نمک، فلزات، مواد شوینده، شن و ماسه است. به طور کلی از 0.1 درصد کل حجم فاضلاب که شامل مواد دیگر می باشد، حدود 30 درصد مواد جامد معلق و حدود 70 درصد جامدات محلول در فاضلاب هستند.
اجزای فاضلاب از نظر شیمیایی
از نظر شیمیایی، فاضلاب از ترکیبات آلی (70%) و معدنی (30%) و همچنین گازهای مختلف تشکیل شده است . ترکیبات آلی عمدتاً از کربوهیدرات ها (25%)، پروتئین ها (65%) و چربی ها (10%) تشکیل شده اند که نشان دهنده رژیم غذایی مردم است. اجزای معدنی ممکن است متشکل از فلزات سنگین، نیتروژن ، فسفر ، pH، گوگرد ، کلریدها ، قلیاییت ، ترکیبات سمی و غیره باشند.
گازهای سولفید هیدروژن، متان، آمونیاک، اکسیژن، دی اکسید کربن و نیتروژن معمولاً در فاضلاب حل می شوند . سه گاز سولیفید هیدروژن، متان و آمونیاک ناشی از تجزیه مواد آلی موجود در فاضلاب است.
اجزای فاضلاب از نظر بیولوژیکی
از نظر بیولوژیکی، فاضلاب حاوی میکروارگانیسم های مختلفی است، اما آن دسته از میکروارگانیسم هایی که نگران کننده می باشند، دسته پروتستا است. دسته پروتیستا شامل باکتری ها، قارچ ها، تک یاخته ها و جلبک ها می شود. از نظر تصفیه فاضلاب، مهم ترین دسته پروتیستا به ویژه باکتری ها، جلبک ها و تک یاخته ها هستند. همچنین فاضلاب حاوی بسیاری از ارگانیسم های بیماری زا است که عموماً از انسان های آلوده به بیماری یا ناقل بیماری خاصی منشاء می گیرند. به طور معمول، غلظت کلیفرم های مدفوعی موجود در فاضلاب خام حدود چند صد هزار تا ده ها میلیون در هر 100 میلی لیتر نمونه است.
استاندارد اجزای تشکیل دهنده فاضلاب
برای تصفیه فاضلاب و طراحی و انتخاب فرآیند متناسب با آن، نیاز به انجام آزمایش کیفی آن می باشد. یکسری پارامترهایی که جهت طراحی فرآیند از اهمیت بالایی برخوردار است و باید در نظر گرفته شود به شرح زیر می باشد:
- BOD5: میزان اکسیژن خواهی بیولوژیکی 5 روزه
- COD: میزان اکسیژن خواهی شیمیایی
- TOC: کربن آلی کل
- SS: مواد جامد معلق
- VSS: مواد جامد معلق فرار
- قلیاییت
- رسانایی
- نیتروژن کل
- فسفر کل
- چربی، روغن و گریس
- کلیفرمها و …
سازمان حفاظت محیط زیست به استناد ماده 5 آیین نامه جلوگیری از آلودگی آب، استانداردی جهت تخلیه فاضلاب از تصفیه خانه نیز تدوین کرده است. بر اساس این استاندارد، در صورتی که فاضلاب جهت آبیاری و کشاورزی، تخلیه به آبهای سطحی و یا تخلیه به چاه های جاذب تصفیه گردد باید دارای استاندارد های مشخص باشد و توسط انجام آنالیز کیفی بدست خواهد آمد.
جهت دانلود استاندارد خروجی فاضلاب از تصفیه خانه اینجا کلیک نمایید.
