در بسیاری از واحدهای صنعتی، تجاری و حتی مسکونی، فاضلاب تولیدشده حاوی مقادیر قابل توجهی چربی (Grease)، روغن (Oil) و مواد معلق سبک است که اگر به صورت مستقیم وارد شبکه فاضلاب شود، مشکلات جدی برای خطوط انتقال، ایستگاه‌های پمپاژ و تأسیسات تصفیه‌خانه ایجاد می‌کند. تجهیزاتی که برای جداسازی این ترکیبات طراحی شده را چربی‌گیر (Grease Trap یا Grease Separator) می گویند که از بروز این مشکلات جلوگیری می‌کند.
چربی‌گیر فایبرگلاس
چربی‌گیر فایبرگلاس (Fiberglass Grease Trap) نوعی از چربی‌گیرهاست که بدنه آن از فایبرگلاس تقویت‌شده (Fiberglass Reinforced Plastic – FRP) ساخته شده است. این ماده ترکیبی از الیاف شیشه و رزین پلیمری بوده که مقاومت مکانیکی بالا و وزن کمی دارد. طراحی داخلی این مخازن شامل تیغه‌هایی است که جریان را آرام کرده و به چربی فرصت جداسازی می دهد.
در نهایت، فاضلاب تصفیه شده از بخش پایینی به بیرون منتقل می شود و لایه چربی باقی مانده در زمان‌های مشخص تخلیه می‌گردد. استفاده از این نوع چربی‌گیر به‌ویژه در مکان‌هایی که محدودیت فضا یا نیاز به حمل‌ونقل آسان وجود دارد، بسیار متداول است. مزیت بزرگ فایبرگلاس نسبت به فولاد یا بتن، مقاومت آن در برابر خوردگی و طول عمر بیشتر در محیط‌های خورنده مانند فاضلاب‌های صنعتی است.
انواع چربی‌گیر فایبرگلاس
چربی‌گیرهای فایبرگلاس به‌طور کلی بر اساس نحوه عملکرد، به سه دسته زیر تقسیم می‌شوند:
- چربی‌گیر ثقلی (Gravity Grease Trap):
در این نوع، جریان فاضلاب با سرعت کم وارد مخزن میشود. به دلیل اختلاف چگالی بین چربی و آب، چربی در سطح بالا جمع شده و آب ته‌نشین میشود. چربی گیر ثقلی از چربی‌گیرها مناسب رستوران‌ها و آشپزخانه‌های کوچک می باشد. - چربی‌گیر مکانیکی (Mechanical Grease Separator):
در این سیستم، تجهیزات مکانیکی مانند (Scraper) یا پمپ‌های خاص برای جمع‌آوری چربی استفاده می‌شوند.معمولاًاً در کارخانه‌های بزرگ یا صنایع سنگین کاربرد دارد. - چربی‌گیر با شناورسازی هوا (DAF – Dissolved Air Flotation):
پیشرفته‌ترین نوع چربی‌گیر که در آن، حباب‌های ریز هوا به داخل فاضلاب تزریق میشود. این حباب‌ها به چربی‌ها می‌چسبند و آن‌ها را به سطح می‌آورند تا جدا شوند. چربی گیر DAF در تصفیه فاضلاب صنعتی بسیار کاربرد دارد.
ابعاد چربی گیر فایبر گلاس
ابعاد این تجهیز به عواملی مانند دبی فاضلاب، نوع کاربری و فضای موجود و…. بستگی دارد.
- مدل‌های کوچک: حجم 250 تا 500 لیتر، مناسب کافه‌ها و فست‌فودها
- مدل‌های متوسط: حجم 1000 تا 3000 لیتر، مناسب رستوران‌ها، هتل‌ها و آشپزخانه‌های صنعتی
- مدل‌های بزرگ: حجم بیش از 5000 لیتر، مناسب صنایع غذایی، لبنیات، و کارخانجات بزرگ
دلایل استفاده از چربی‌گیر فایبرگلاس
- وزن کم این تجهیز باعث سهولت در نصب و جابه‌جایی آن‌ها میشود.
- در برابر مواد اسیدی، قلیایی و خورنده موجود در فاضلاب مقاومت بالایی دارد.
- برخلاف فلز که زنگ می‌زند یا بتن که ترک می‌خورد، فایبرگلاس سال‌ها بدون مشکل کار می‌کند.
- قابل استفاده در محیط‌های مرطوب یا زیرزمینی
راه اندازی و نصب چربی گیر
اولین گام برای نصب چربی‌گیر، بررسی محل قرارگیری مخزن می باشد، معمولاً ترجیح داده میشود چربی‌گیر در نزدیکی منبع تولید فاضلاب نصب شود تا قبل از سفت شدن چربی ها به سرعت وارد سیستم شوند و قابلیت جداسازی آن ها حفظ گردد. مرحله بعد عملیات آماده سازی است.
اگر قرار باشد دستگاه دفنی نصب شود، گودبرداری انجام می‌گیرد و کف آن با بتن تسطیح می شود تا مخزن روی سطحی مقاوم و تراز قرار گیرد. به دلیل وزن کم، جابه‌جایی چربی گیر آسان است و معمولاً بدون نیاز به تجهیزات سنگین نصب می شود. پس از جای گذاری لوله‌های ورودی، خروجی و دریچه های بازدید متصل می‌گردند. در نهایت مخزن با آب پر می شود تا از عدم نشتی و عملکرد درست سیستم اطمینان حاصل شود.
مزایای استفاده از چربی گیر فایبرگلاس
- وزن سبک و حمل‌ونقل آسان: وزن فایبرگلاس بسیار کمتر از فلز یا بتن است، که نصب و جابه‌جایی آن را ساده‌تر و کم‌هزینه‌تر می‌کند.
- عدم نفوذپذیری و آب‌بندی کامل: بدنه‌ی یکپارچه فایبرگلاس امکان نفوذ آب یا چربی به خارج از مخزن را از بین می‌برد، در نتیجه بهداشت محیطی حفظ میشود.
- قابلیت طراحی در ابعاد مختلف: چربی‌گیر فایبرگلاس را می‌توان با ظرفیت‌ها و ابعاد متنوع تولید کرد، مناسب برای رستوران‌ها، آشپزخانه‌های صنعتی، بیمارستان‌ها و غیره.
- مقاومت در برابر UV : با استفاده از رزین‌های مقاوم در برابر اشعه آفتاب، فایبرگلاس می‌تواند در فضای باز هم نصب شود بدون اینکه دچار آسیب شود.
- سازگاری با محیط زیست: چربی‌گیر با جلوگیری از ورود چربی‌ها و روغن‌ها به شبکه فاضلاب، به حفظ کیفیت آب‌های زیرزمینی و منابع آبی کمک می‌کند.
- قیمت مناسب نسبت به گزینه‌های فلزی یا بتنی: با توجه به عمر بالا، حمل‌ونقل ساده و عدم نیاز به نگهداری مداوم، از نظر اقتصادی مقرون‌به‌صرفه‌تر است.
*در اینباره بیشتر بخوانید: چربی گیر فاضلاب چیست و چه کاربردی دارد؟
تفاوت چربی گیر فایبرگلاس با مدل‌های پلی اتیلن و فلزی
| ویژگی | فایبرگلاس | پلی اتیلن | فلزی |
| مقاومت در برابر خوردگی | بسیار بالا | بالا | پایین |
| طول عمر | طولانی | متوسط | کوتاه |
| وزن | سبک | بسیار سبک | سنگین |
| مناسب فضای باز | بله | گاهی محدود | مستعد زنگ زدگی |
| قیمت | متوسط | پایین | بالا |
نکاتی درباره نگهداری چربی گیر فایبرگلاس
- بازرسی دوره ای: به ویژه در ابتدای بهره برداری، دفعات بازدید باید بیشتر باشد تا الگوی تولید چربی مشخص گردد.
- تخلیه دستی یا توسط پمپ: با توجه به حجم دستگاه و نوع فعالیت برنامه تخلیه باید تنظیم شود.
- پاک سازی سطوح داخلی: چربی های باقی مانده روی دیواره های نیز باید پاک شوند تا از بو جلوگیری شود.
- توصیه میشود زمان های تخلیه و حجم چربی ثبت گردد تا برنامه نگهداری قابل مدیریت باشد.
سخن پایانی
چربی‌گیر فایبرگلاس در پروژه‌های تصفیه فاضلاب، با ترکیب ویژگی‌های فنی و اقتصادی مناسب، توانسته جایگاه ویژه‌ای در صنایع مختلف پیدا کند. با توجه به مقاومت بالا، وزن کم، سهولت نصب و نگهداری پایین، چربی‌گیرهای فایبرگلاس یکی از بهترین گزینه‌ها برای مدیریت موثر فاضلاب چرب هستند. انتخاب صحیح نوع، ابعاد و محل نصب، می‌تواند بهره‌وری سیستم را به‌طور چشم‌گیری افزایش دهد و از بروز مشکلات زیست‌محیطی و فنی جلوگیری کند.
