امروزه افزایش جمعیت منجر به افزایش تقاضا شده که در پی آن باعث افزایش مجموعه‌های صنعتی و در نتیجه تولید ضایعات صنعتی شده است. تولید پسماندهای صنعتی و تخلیه آب‌های خروجی از صنایع سبب آلودگی آب، خاک و هوا و آسیب‌های زیست محیطی می‌گردد. کیفیت و کمیت این فاضلاب تولیدی در صنایع به نوع صنعت بستگی دارد. در این مقاله می‌خواهیم درباره انواع فاضلاب صنعتی و کیفیت هرکدام صحبت کنیم.
فاضلاب صنعتی چه فاضلابی است؟
فاضلاب صنعتی به آب‌های آلوده‌ای گفته می‌شود که در اثر فرآیندهای تولیدی کارخانه‌ها و کارگاه‌های صنعتی ایجاد می‌شود. این پساب‌ها معمولاً حاوی ترکیبات شیمیایی، مواد آلی، فلزات سنگین، رنگ‌ها، روغن‌ها و ذرات معلق هستند. برخلاف فاضلاب‌های شهری که بیشتر شامل فضولات انسانی و خانگی است، فاضلاب صنعتی بسته به نوع صنعت ترکیبات بسیار متنوع و بعضاً خطرناکی دارد. اگر این فاضلاب‌ها بدون تصفیه وارد محیط زیست شوند، نه تنها منابع آب و خاک را آلوده می‌کنند، بلکه به سلامت انسان و سایر موجودات زنده نیز آسیب جدی می‌زنند. برخی از کارخانجاتی که انواع فاضلاب صنعتی را تولید می‌کنند، عبارت‌اند از:
- صنایع معدنی
- صنایع دارویی و بهداشتی
- صنایع نفت و گاز و پتروشیمی
- صنایع فولاد و آهن
- صنایع غذایی
- کشتارگاه‌ها
- صنایع نساجی
- صنایع کاغذ و مقوا
- صنایع چاپ و رنگرزی
- صنایع باتری‌سازی و …
انواع فاضلاب های صنعتی به جهت اینکه حاوی مواد سمی، واکنش‌پذیر، فلزات سنگین و مواد سرطان‌زا هستند، بدون اعمال فرایندهای تصفیه امکان تخلیه به آب‌های سطحی را ندارند و اثرات بسیار مخربی بر محیط زیست خواهند گذاشت.
انواع فاضلاب صنعتی چیست؟
همان‌طور که در بالا گفتیم کیفیت انواع فاضلاب های صنعتی به نوع صنعت و مواد و آلاینده‌های موجود در آن بستگی دارد. در ادامه به بررسی ویژگی‌های فاضلاب تولیدی برخی صنایع می‌پردازیم:
*اگر به دنبال خرید پکیج تصفیه فاضلاب‌های صنعتی هستید پیشنهاد می‌کنیم از صفحه پکیج تصفیه فاضلاب صنعتی دیدن کنید.
انواع فاضلاب صنعتی
فاضلاب‌های صنعتی با توجه به نوع فعالیت هر صنعت دسته‌بندی می‌شوند. در ادامه مهم‌ترین انواع آن‌ها را بررسی می‌کنیم:
۱. فاضلاب صنایع کاغذ و مقوا
صنایع تولید کاغذ و مقوا از جمله صنایعی هستند که حجم زیادی از آب مصرف می‌کنند. فاضلاب صنایع کاغذسازی و مقوا حاوی لیگنین، سلولز، مواد شیمیایی سفیدکننده و رنگ‌ها است. این پساب به دلیل بار آلی بالا و وجود مواد شیمیایی باید قبل از تخلیه، تصفیه کامل شود.
۲. فاضلاب صنایع دارویی و شیمیایی
کارخانه‌های داروسازی و صنایع شیمیایی پساب‌هایی تولید می‌کنند که ترکیبات پیچیده‌ای از مواد آلی و معدنی دارند. این فاضلاب‌ها معمولاً دارای pH نامتعادل، سموم، ترکیبات آلی فرار و گاهی فلزات سنگین هستند. تصفیه این نوع فاضلاب نیازمند روش‌های پیشرفته فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی است. جهت مطالعه ی بیشتر درباره ی فاضلاب صنایع دارویی، مقاله ی تصفیه فاضلاب صنایع دارویی چیست؟ را از دست ندهید.
۳. فاضلاب صنایع کشتارگاهی
پساب کشتارگاه‌ها شامل خون، چربی، پروتئین‌های محلول و فضولات حیوانی است. این نوع فاضلاب دارای BOD و COD بسیار بالایی بوده و در صورت عدم تصفیه، موجب آلودگی شدید منابع آبی می‌شود. روش‌های بیولوژیکی مانند لجن فعال یا MBR برای این نوع پساب بسیار مؤثر هستند.
۴. فاضلاب صنایع باتری‌سازی
صنایع باتری‌سازی از جمله آلاینده‌ترین صنایع محسوب می‌شوند. فاضلاب این بخش معمولاً حاوی فلزات سنگین مانند سرب، کادمیوم و اسید سولفوریک است که برای محیط زیست و سلامت انسان بسیار خطرناک است. برای تصفیه این نوع فاضلاب از روش‌های شیمیایی مانند رسوب‌گذاری و تبادل یونی استفاده می‌شود.
۵. فاضلاب صنایع غذایی
کارخانه‌های صنایع غذایی مانند لبنیات، کنسروسازی و نوشیدنی‌ها پساب‌هایی تولید می‌کنند که عمدتاً شامل مواد آلی تجزیه‌پذیر مثل قند، پروتئین و چربی هستند. این پساب‌ها به دلیل قابلیت تجزیه بیولوژیکی بالا معمولاً با فرآیندهای هوازی و بی‌هوازی تصفیه می‌شوند.
۶. فاضلاب صنایع نساجی
در فرآیند رنگرزی و شستشوی پارچه‌ها، مقادیر زیادی آب آلوده به رنگ، مواد شیمیایی و نمک تولید می‌شود. این نوع فاضلاب به دلیل وجود رنگدانه‌های مقاوم به تجزیه، از سخت‌ترین انواع پساب‌ها برای تصفیه است. روش‌های اکسیداسیون پیشرفته و انعقاد شیمیایی در این صنعت کاربرد زیادی دارند. همه چیز درباره تصفیه فاضلاب نساجی و رنگرزی در اینجا بخوانید.
۷. فاضلاب صنایع چاپ
صنایع چاپ به دلیل استفاده از رنگ‌ها، حلال‌ها و مواد شیمیایی ویژه، فاضلابی تولید می‌کنند که غالباً سمی و مقاوم به تجزیه بیولوژیکی است. برای تصفیه این فاضلاب معمولاً از ترکیب روش‌های فیزیکی، شیمیایی و گاهی غشایی استفاده می‌شود.
با کمبود روزافزون منابع آب، تصفیه پیشرفته و استفاده مجدد از منابع فاضلاب چاپ و رنگرزی توجه بیشتری را به خود جلب کرده است. علاوه بر روش‌های بیولوژیکی هوازی و بی‌هوازی، سایر روش‌های پیشرفته تصفیه صنایع چاپ به صورت زیر است:
* تصفیه فاضلاب چاپ به روش جذب
کربن فعال رایج‌ترین جاذب مورد استفاده در تصفیه پیشرفته فاضلاب چاپ و رنگرزی است. این ماده عملکرد جذب و رنگ‌زدایی قوی دارد و مخصوصاً برای رنگ‌زدایی رنگ‌های محلول در آب با جرم مولکولی نسبی کمتر از 400 مناسب است. بااین‌حال، کربن فعال اثر جذب ضعیفی روی رنگ‌های آب‌گریز دارد و بازسازی آن نیز پیچیده و گران است، و این موضوع، استفاده از روش جذب را در تصفیه پیشرفته فاضلاب چاپ و رنگرزی محدود می‌کند.
* تصفیه فاضلاب چاپ به روش جداسازی غشایی
فناوری های جداسازی غشایی مورد استفاده در تصفیه پیشرفته فاضلاب چاپ و رنگرزی عمدتاً شامل میکروفیلتراسیون (MF)، اولترافیلتراسیون (UF)، نانوفیلتراسیون (NF) و اسمز معکوس (RO) است. MF و UF اغلب به عنوان پیش تصفیه NF و RO استفاده می‌شوند. UF می تواند مواد آلی ماکرومولکولی، کلوئیدها و جامدات معلق را جدا کند. NF می تواند به نمک زدایی و غلظت همزمان دست یابد. RO می تواند نمک های فلزی محلول، مواد آلی، ذرات کلوئیدی و تمام یون ها را حذف کند.
روش‌های تصفیه فاضلاب صنعتی
تصفیه فاضلاب صنعتی یکی از مهم‌ترین مراحل در مدیریت پساب صنایع مختلف است. از آنجا که ترکیب آلاینده‌ها در هر صنعت متفاوت است، روش‌های تصفیه نیز باید متناسب با شرایط طراحی و اجرا شوند. انتخاب صحیح فرآیند تصفیه نه تنها به رعایت استانداردهای زیست‌محیطی کمک می‌کند، بلکه باعث کاهش هزینه‌های تولید و بازیافت آب نیز می‌شود. در ادامه، مهم‌ترین روش‌های تصفیه فاضلاب صنعتی را بررسی می‌کنیم:
روش‌های فیزیکی تصفیه فاضلاب صنعتی
روش‌های فیزیکی، پایه‌ای‌ترین مراحل تصفیه هستند که عمدتاً بر اساس جداسازی ذرات جامد از فاز مایع عمل می‌کنند. این روش‌ها اغلب به‌عنوان پیش‌تصفیه استفاده می‌شوند تا بار آلودگی ورودی به سیستم‌های اصلی کاهش یابد.
- آشغال‌گیری: در این مرحله با استفاده از توری‌ها و آشغال‌گیرها، مواد جامد بزرگ مانند چوب، پلاستیک، کاغذ و پارچه جدا می‌شوند. این مرحله مانع آسیب رسیدن به پمپ‌ها و تجهیزات بعدی می‌شود.
- ته‌نشینی: از حوضچه‌های ته‌نشینی برای جدا کردن ذرات معلق سنگین استفاده می‌شود. ذراتی مانند ماسه و گل و لای در این بخش ته‌نشین شده و از آب جدا می‌شوند.
- فیلتر شنی (Sand Filter): برای حذف ذرات معلق، گل‌ولای، کدورت و ذرات معلق سنگین از فیلتر شنی استفاده می‌شود. نقش مهمی در مرحله‌ی پیش‌تصفیه دارد تا بار آلودگی کاهش پیدا کند و از گرفتگی تجهیزات بعدی جلوگیری شود.
- فیلتر کربنی (Carbon Filter): برای جذب رنگ، بو، کلر آزاد، ترکیبات آلی و برخی مواد شیمیایی محلول کاربرد دارد. فیلتر کربن فعال به دلیل خاصیت جذب سطحی قوی‌اش، در حذف آلاینده‌های آلی و بهبود کیفیت نهایی آب مؤثر است. برای اطلاعات خرید به صفحه ی فیلتر کربنی مراجعه کنید.
روش‌های شیمیایی تصفیه فاضلاب صنعتی
در تصفیه شیمیایی از مواد شیمیایی برای واکنش با آلاینده‌ها و تبدیل آن‌ها به ترکیبات بی‌ضرر یا جداسازی‌شان استفاده می‌شود. این روش‌ها بیشتر برای تنظیم pH، حذف رنگ، فلزات سنگین و ترکیبات مقاوم کاربرد دارند.
- انعقاد و لخته‌سازی: با افزودن موادی مانند سولفات آلومینیوم یا پلی‌آلومینیوم کلراید، ذرات ریز و کلوئیدی به هم متصل شده و به‌صورت لخته در می‌آیند. این فرآیند به کاهش کدورت و رنگ آب کمک می‌کند.
- اکسیداسیون پیشرفته ( AOP): در این فرآیند با استفاده از مواد اکسیدکننده قوی مانند اوزون و هیدروژن پراکسید، ترکیبات آلی پیچیده و سمی به مولکول‌های ساده‌تر و بی‌ضرر تبدیل می‌شوند.
- رسوب‌گذاری شیمیایی: برای حذف فلزات سنگین مانند سرب، جیوه، کروم و کادمیوم از مواد رسوب‌زا استفاده می‌شود تا فلزات به شکل جامد ته‌نشین شوند.
روش‌های بیولوژیکی تصفیه فاضلاب صنعتی
در روش‌های بیولوژیکی از میکروارگانیسم‌ها برای تجزیه مواد آلی موجود در فاضلاب استفاده می‌شود. این روش‌ها به‌ویژه برای پساب صنایع غذایی، کشتارگاهی و لبنیات که دارای BOD و COD بالا هستند بسیار مؤثر است.
- فرآیند لجن فعال: یکی از پرکاربردترین روش‌هاست که در آن میکروارگانیسم‌ها مواد آلی محلول را مصرف کرده و آن‌ها را به لخته‌های زیستی تبدیل می‌کنند.
- راکتورهای بی‌هوازی: این روش‌ها بدون حضور اکسیژن کار می‌کنند و برای فاضلاب‌هایی با بار آلی بالا استفاده می‌شوند. علاوه بر تصفیه، گاز متان تولیدشده در این سیستم‌ها می‌تواند به‌عنوان منبع انرژی بازیافت شود.
روش‌های پیشرفته و غشایی تصفیه فاضلاب صنعتی
این روش‌ها برای فاضلاب‌هایی که نیاز به تصفیه بسیار دقیق دارند یا آب خروجی باید قابلیت استفاده مجدد پیدا کند، به کار می‌روند.
- اسمز معکوس (RO): در این روش با استفاده از غشاهای نیمه‌تراوا، تمامی نمک‌ها، یون‌ها و آلاینده‌های محلول حذف می‌شوند. اسمز معکوس برای تولید آب با کیفیت بسیار بالا کاربرد دارد.
- نانو فیلتراسیون (NF): این سیستم قادر است رنگ، سختی و برخی ترکیبات آلی را از آب جدا کند.
- الکترودیالیز: در این فرآیند یون‌های محلول در فاضلاب توسط غشاهای تبادل یونی و جریان الکتریسیته جدا می‌شوند. این روش برای حذف نمک‌های معدنی و فلزات سنگین کاربرد دارد.
طراحی و ساخت سیستم‌های تصفیه فاضلاب صنعتی با پاک پساب اقلیم
شرکت پاک پساب اقلیم با بهره‌گیری از جدیدترین فناوری‌های روز دنیا در زمینه طراحی و اجرای سیستم‌های تصفیه فاضلاب صنعتی، آماده ارائه خدمات به صنایع مختلف است. ما با بررسی دقیق نیازهای هر صنعت، راهکارهای اختصاصی ارائه می‌دهیم تا علاوه بر رعایت استانداردهای زیست‌محیطی، هزینه‌های عملیاتی شما نیز به حداقل برسد. طراحی اختصاصی برای هر نوع صنعت، استفاده از تجهیزات با طول عمر بالا، پشتیبانی و خدمات پس از فروش برخی از مزایای همکاری با شرکت پاک پساب اقلیم است. اگر به دنبال پکیج تصفیه فاضلاب صنعتی کارآمد و مقرون‌به‌صرفه هستید، همین حالا با کارشناسان شرکت پاک پساب اقلیم تماس بگیرید.
سخن پایانی
فاضلاب صنعتی یکی از مهم‌ترین منابع آلاینده محیط زیست است که بدون مدیریت صحیح می‌تواند خسارت‌های جبران‌ناپذیری به منابع آب و خاک وارد کند. با توجه به تنوع صنایع و ترکیبات پساب‌ها، استفاده از روش‌های نوین تصفیه ضروری است. انتخاب یک شرکت معتبر و متخصص، کلید موفقیت در این مسیر است. شرکت پاک پساب اقلیم با تجربه گسترده در طراحی و اجرای سیستم‌های تصفیه فاضلاب صنعتی، بهترین راهکارها را برای صنایع مختلف ارائه می‌دهد. برای کسب اطلاعات بیشتر و دریافت مشاوره رایگان همین حالا اقدام کنید.
