فاضلاب روستایی، نتیجه فعالیت‌های انسانی در مناطق روستایی است که شامل فاضلاب خانگی، کشاورزی و دامداری است. این فاضلاب می‌تواند حاوی مواد آلی، مواد نیتروژن و فسفر و ایجاد خطرات بهداشتی و زیست‌محیطی باشد. تصفیه فاضلاب روستایی به دلیل حفظ بهداشت عمومی، حفاظت از منابع آب و حمایت از توسعه پایدار مناطق روستایی اهمیت بسزایی دارد.
مشخصات فاضلاب روستایی
جمع آوری و هدایت آب های آلوده در مناطق روستایی به دلیل نبود زیر ساخت های لازم، غالبا با مشکلاتی مواجه است. از سوی دیگر متغیر بودن حجم فاضلاب تولیدی در مناطق روستایی به دلیل وجود برخی فعالیت های کشاورزی و میزان متغیر مصرف آب در فصول مختلف، از ویژگی های مربوط به فاضلاب های روستایی میباشد.
فاضلاب های روستایی حاوی بار آلی بالا و آلودگی های نیتروژنی، فسفاتی و باکتریایی میباشد که عدم تصفیه و پالایش آن، آسیب های زیادی را به جمعیت های انسانی و محیط زیست وارد میکند. این در حالی است که به دلیل دور بودن مناطق روستایی از شهرها، اجرای طرح های تصفیه فاضلاب و بهره مندی از سیستم های با تکنولوژی بالا به دلیل کمبود افراد متخصص و نظارت دائمی بر فرایند تصفیه خانه ها، با مشکلات زیادی روبرو میباشد.
آلودگی های پساب های روستایی
فاضلاب روستایی دارای حجم متنوع، سطح تخلیه گسترده، نوسانات زیاد در کیفیت و کمیت ، ویژگی‌های منطقه‌ای متغیر و پتانسیل زیادی برای بازیافت است.
فاضلاب در مناطق روستایی از آلاینده های پیچیده شامل مواد جامد، مواد آلی، ترکیبات نیتروژن، ترکیبات فسفر، روغن های حیوانی و گیاهی، سورفکتانت های آنیونی، داروها، محصولات مراقبت شخصی، باکتری ها، ویروس ها و تخم حشرات تشکیل شده است. SS، COD، BOD، TN، NH3-N، و TP شاخص های حیاتی کیفیت آب هستند که باید در تصفیه فاضلاب روستایی بسیار مورد توجه قرار گیرند.
به طور خاص، اندازه گیری فیزیکی ذرات معدنی جامد معلق (سیلت و خاک رس)، ذرات آلی و میکروارگانیسم های بارگذاری شده آنها برای تشخیص میزان آلودگی فاضلاب ضروری است. غلظت بالای SS (ذرات معلق) ممکن است منجر به کدر شدن آب و کاهش شفافیت آن شود و در نتیجه بر تنفس و متابولیسم موجودات آبزی تأثیر بگذارد و اکوسیستم آبی را از بین ببرد. علاوه بر این، ذرات معلق آلی پس از رسوب، مستعد تخمیر بی هوازی هستند که منجر به بدتر شدن کیفیت آب می شود.
تفاوت فاضلاب روستایی نسبت به فاضلاب شهری
تمایز بین فاضلاب شهری و روستایی عمدتاً در منابع تولید، ویژگی ها و روش های تصفیه آنها نهفته است. فاضلاب روستایی از فعالیت های خانگی، کشاورزی و صنایع کوچک در مناطق کم جمعیت سرچشمه می گیرد. به دلیل عوامل فصلی و عدم وجود سیستم‌های جمع‌آوری متمرکز فاضلاب، در فاضلاب های روستایی تنوع بیشتری در حجم و غلظت آلاینده وجود دارد. فاضلاب روستایی اغلب حاوی سطوح بالایی از مواد آلی، مواد مغذی (مانند نیتروژن و فسفر) و عوامل بیماری زا است.
از سوی دیگر، فاضلاب شهری از مناطق پرجمعیت با زیرساخت های گسترده از جمله منابع مسکونی، تجاری و صنعتی سرچشمه می گیرد. فاضلاب شهری معمولاً با حجم بالاتر و نرخ جریان ثابت تر در مقایسه با فاضلاب روستایی میباشد. این فاضلاب ممکن است دارای مجموعه متنوعی از آلاینده ها از جمله فلزات سنگین، داروها و مواد شیمیایی صنعتی باشد.
روش های تصفیه فاضلاب روستایی
کیفیت و کمیت فاضلاب های روستایی به دلیل تفاوت زیاد در شرایط اقتصادی و اجتماعی، عوامل جمعیتی و آداب و رسوم در شرایط مختلف جغرافیایی، اقلیمی و اکولوژیکی در مناطق روستایی در سراسر جهان متفاوت است. علاوه بر این، فرآیندهای مختلف تصفیه انتخاب شده ممکن است منجر به تفاوت زیادی در هزینه زیرساخت ها، اثر تصفیه، و پیچیدگی مدیریت عملیات و نگهداری شود. بدیهی است که یک فرآیند تصفیه فاضلاب قابل اعتماد و ایمن با اثر تصفیه مطلوب، مصرف انرژی کم، مدیریت عملیات و نگهداری ساده و تامین استانداردهای تخلیه باید با در نظر گرفتن کامل شرایط محلی اتخاذ شود.
به دلیل نبود زیرساخت های مناسب جهت جمع آوری و تجمیع فاضلاب های تولیدی در مناطق روستایی، استفاده از تصفیه خانه های غیرمتمرکز یکی از متداول ترین و مناسب ترین روش های تصفیه فاضلاب روستایی میباشد. به این صورت، هزینه ایجاد شبکه های جمع آوری و انتقال فاضلاب به تصفیه خانه متمرکز و مشکلات مربوط به کنترل تصفیه خانه کاهش می یابد و امکان توسعه تصفیه خانه و بهره مندی از فاضلاب بازیافت شده در محل تولید فراهم میگردد.
انواع فرایندها و روش های تصفیه در تصفیه فاضلاب روستایی قابل استفاده می باشد. این فرایند ها شامل روش های فیزیکی و شیمیایی مانند زلال ساز های اولیه و ثانویه، واحدهای متعادلساز، دانه گیری، چربی گیری، آشغالگیری و همچنین فرایندهای مختلف گندزدایی از فاضلاب، استفاده از روش های انعقاد و لخته سازی شیمیایی میباشد. از دیگر فرایندهای مورد استفاده در تصفیه فاضلاب روستایی روش های بیولوژیکی شامل بایوفیلم، لجن فعال، فرایند MBR و استفاده از روش های تصفیه طبیعی همچون تالاب های مصنوعی میباشد.
پیشنهاد می‌کنیم مقاله بیوفیلم چیست را مطالعه کنید و با این مفهوم آشنا شوید.
پکیج مناسب برای تصفیه فاضلاب روستایی
به دلیل تفاوت های متعدد در کمیت و کیفیت فاضلاب روستایی در نواحی مختلف، تعیین اطلاعات دقیق از فاضلاب اولین گام در ارائه فرایند مناسب تصفیه میباشد. اما به طور کلی روش های تصفیه فاضلاب در مناطق روستایی با تمرکز بر حذف آلاینده های آلی و مواد مغذی و کاهش بار میکروبی انتخاب میشود. بر این اساس پکیج های تصفیه فاضلاب روستایی دارای واحدهای تصفیه فیزیکی شامل دانه گیری، آشغالگیری، متعادلسازی و غیره و واحدهای تصفیه بیولوژیکی که عموما با تکیه بر انواع روش های توسعه یافته لجن فعال میباشد و شامل انواع فرایندهای MBBR، هوادهی گسترده،A2O، AB و غیره میباشد، طراحی میشود. همچنین استفاده از روش های شیمیایی در گندزدایی فاضلاب مانند ازن زنی، کلر زنی یا استفاده از اشعه فرابنفش متداول است.
در تصفیه فاضلاب های روستایی، باید توجه شود که غالبا حضور اپراتور متخصص که به صورت دائمی بر فرایند تصفیه نظارت داشته باشد، امکان پذیر نیست. لذا انتخاب روش هایی که در بهره برداری و مدیریت لجن حاصل از فرایند تصفیه ، مشکلات کمتری به همراه داشته باشد، در اولویت قرار میگیرد. بر این اساس از میان فرایندهای بیولوژیکی، استفاده از روش هوادهی گسترده (EAAS) به دلیل زمان ماند طولانی، تثبیت لجن و حجم کم لجن باقیمانده و حذف بخشی از واحدهای متداول تصفیه، از اولویت بالاتری برخوردار است.
برای خرید انواع پکیج به صفحه پکیج تصفیه فاضلاب بهداشتی مراجعه کنید.
سخن پایانی
آلودگی منابع آب، به خطر افتادن اکوسیستم های جانوری و گیاهی و در نتیجه خطرات تهدیده کننده سلامت جوامع انسانی از یک سو و از سوی دیگر کاهش قابل توجه ذخایر آبی و تغییرات اقلیمی و روند گرمایش زمین، اهمیت دوچندانی به تصفیه و بازیافت فاضلاب در مناطق مختلف از جمله نواحی روستایی داده است. با جمع آوری و تصفیه فاضلاب روستایی ، ایجاد آلودگی های محیطی، تولید بوی نامطبوع و مشکلات دفع فاضلاب به حداقل رسیده و منبع جدیدی از آب جهت استفاده در آبیاری کشاورزی و فعالیت های دامداری ایجاد میشود.
