ونت فاضلاب ، جزء جدایی‌ناپذیر سیستم‌های لوله‌کشی در ساختمان‌ها است و نقش مهمی در حفظ عملکرد مناسب زهکشی ایفا می‌کند. ونت از ایجاد فشار منفی در لوله‌ها جلوگیری می‌کند و با تنظیم فشار هوا در لوله‌ها موجب تأمین جریان روان در انتقال فاضلاب میشود. این ویژگی ضروری اجازه می‌دهد تا هوا وارد سیستم لوله‌کشی شود و از باقی مانده بوی بد یا انتشار گاز در محیط جلوگیری و در نتیجه محیطی امن و بدون بو را فراهم می‌کند.
کلمه “ونت” به چه معناست؟
در لغت کلمه Vent به معنی هواکش، روزنه، راه در رو و … می باشد. در واقع وظیفه این قسمت آن است که گازهای موجود را به خارج منتقل کند، همچنین به علت تنظیم فشار داخل لوله ها باعث سهولت در تخلیه فاضلاب می شود.
ونت فاضلاب چیست ؟
لوله ونت به طور معمول به سیستم زهکشی فاضلاب ساختمان متصل میشود و به‌صورت عمودی از طریق سقف ساختمان امتداد می‌یابد. لوله ونت ممکن است شاخه‌های مختلفی داشته باشد که به قسمت‌های مختلف سیستم لوله‌کشی فاضلاب ساختمان متصل میشوند. این لوله‌های هواکش بخشی ضروری از قوانین ساختمانی و مقررات لوله‌کشی برای اطمینان از ایمنی، عملکرد و سلامت سیستم لوله‌کشی هستند.
ونت فاضلاب ، یک نوع خروجی لوله یا به عبارت دقیق‌تر، یک نوع هواکش است که فشار هوا را در سیستم‌های لوله‌کشی تنظیم می‌کند. ونت جلوی ورود بوی ناپسند فاضلاب و گازهای مضر به داخل لوله‌ها را می‌گیرد و به جای آن، هوای تازه را وارد می‌کند که باعث بهبود جریان انتقال فاضلاب میشود. لوله‌های ونت به‌صورت عمودی از داخل ساختمان به سمت سقف متصل میشوند و هیچ جریان آبی از آنها عبور نمی‌کند. دلایل استفاده از ونت در سیستم لوله‌کشی ساختمان به شرح زیر است :
1. تعادل فشار: همانطور که فاضلاب از طریق لوله‌های زهکشی جریان می‌یابد، می‌تواند فشار منفی در سیستم لوله‌کشی ایجاد کند. لوله هواکش اجازه ورود هوا را می‌دهد و با تنظیم فشار، انتقال جریان را تسهیل می‌کند.
2. کنترل بو: ونت اجازه می‌دهد تا گازهای فاضلاب به بیرون فرار کنند و خطر ورود بوی بد به فضای داخلی ساختمان را کاهش می‌دهد. گازها به سمت بالا و خارج از ساختمان هدایت میشوند.
شما می توانید برای آشنایی با مفهوم شیرابه های فاضلاب به صفحه شیرابه زباله مراجعه کنید.
فول ونت چیست؟
یکی از روش هایی که می توان از وقوع سیفوناژ جلوگیری کرد استفاده از روش فول ونت یا (Full Vent) است. با استفاده از این روش از پشت سیفون یک لوله به بالا برده می شود و سپس همه لوله ها داخل یک داکت مرتب و به پشت بام فرستاده می شوند. به وسیله این روش پشت سیفون از طریق لوله های هوای ونت با فشار آزاد دمرتبط هستند.
این یکی از مدل های ونت فاضلاب بود. اما امروزه روش مدرن تر و کارامدتری همچون شیر ونت جهت رفع این معضل وجود دارد.
انواع لوله‌های ونت
لوله های ونت در ساختمان با توجه به محل و نحوه کارکرد ، اسامی مختلفی دارند. مهمترین انواع لوله های ونت در ساختمان شامل موارد زیر است :
1. هواکش قائم یا Stack
به دسته ای از لوله های عمودی که در بالاترین اتصال شاخه افقی به سمت سقف میرود، هواکش قائم یا استک گفته میشود.
2. شاخه افقی یا Branch
دسته دیگر ونت ها که به شاخه افقی یا برنچ شناخته میشود، وظیفه اتصال لوله قائم ونت را به وسایل بهداشتی دارد. برنچ ونت ها از ترکیب یک یا چندین لوله ونت در ساختمان که متصل به سرویس های بهداشتی است تشکیل میشود.
3. ونت خشک
ونت خشک هیچ تماسی با جریان سیال ندارد. این نوع لوله ها از پایین ترین نقطه زهکشی شروع میشوند اما در این حالت هیچ کدام از بخش های ونت به جریان ورودی یا خروجی فاضلاب تماس ندارد.
4. ونت تر
بر خلاف ونت خشک، ونت تر در ارتباط با سیال است. این نوع از لوله در طبقات پایین به عنوان لوله هواکش و در طبقات بالا به عنوان زهکش فاضلاب استفاده میشود.
نحوه عملکرد ونت فاضلاب چگونه است؟
برای درک عملکرد لوله‌های ونت در ساختمان، نی‌ای را تصور کنید که با مکیدن آن در یک فنجان مقداری مایع را در خود بالا می‌آورد، سپس با قرار دادن انگشت خود بر دهانه نی، مشاهده می‌کنید که مایع از نی خارج نمیشود.
علت این امر، وارد آمدن فشار هوا از دهانه پایینی به مایع است و این در حالی است که هیچ فشاری از بالا وارد نمیشود که بتواند در برابر فشار مذکور، مقاومت کرده و مایع را به بیرون هل دهد. زمانی که انگشت خود را از بالای نی برمی‌دارید، هوا از بالا وارد شده و فشار هوای پایین را خنثی می‌کند و در نتیجه مایع به دلیل وجود گرانش، از نی تخلیه میشود.
در مقایسه با سیستم لوله‌کشی ساختمان، نی همان لوله هوا یا ونت است. وجود هوا و گازهای فاضلاب بر جریان سیال فشار می‌آورند و تعبیه لوله‌های ونت اجازه می‌دهد با ورود هوا به لوله‌های ساختمان تنظیم فشار صورت پذیرد و جریان به‌وسیله گرانش، لوله‌ها حرکت کرده و از ساختمان خارج شود.
عملکرد دیگر لوله‌های ونت در تخلیه گازهای مضر و بدبوی فاضلاب است. گاز اصلی در جریان فاضلاب، سولفید هیدروژن است که یک محصول جانبی طبیعی از تجزیه باکتریایی مواد آلی می‌باشد. این گاز در غلظت‌های کم، می‌تواند چشم‌های شما را تحریک کند یا باعث سرفه شود. اما در غلظت‌های بالاتر باعث سردرد، سرگیجه یا حتی مرگ میشود.
ایجاد حالت سیفون در توالت یا سینک‌ها مانع از ورود گاز به داخل محوطه خانه میشود؛ اما هنوز این جریان مضر در ساختمان موجود است و می‌بایست به خارج از آن هدایت شود. در غیر این صورت، فشار گاز فاضلاب افزایش می‌یابد و با وجود سیفون، می‌تواند به درون خانه منتشر شود. کارکرد دیگر لوله‌های ونت، تخلیه گازهای ناشی از فاضلاب از داخل لوله‌کشی‌های ساختمان است.
محصول پیشنهادی: سپتیک تانک
کاربرد ونت در تصفیه فاضلاب
همانطور که در بالا گفتیم ونت به معنی هواکش و یا روزنه می باشد. رایج ترین کاربرد آن در سیستم سیفون ها و جهت جلوگیری از پدیده سیفوناژ است. اما صرفا این تنها کاربرد آن نمیباشد.
در ساخت سپتیک تانکها و همچنین در واحد های بیهوازی تصفیه خانه فاضلاب، نیاز به ونت فاضلاب جهت خروج بیوگاز تشکیل شده می باشیم. گازهای تولید شده از فرآیند های بیهوازی تصفیه فاضلاب معمولا گاز متان است و در صورتی که از ونت خروجی استفاده نشود و گاز درون مخزن بسته باقی بماند، باعث انفجار خواهد شد.
سخن پایانی
همان طور که در بخش های مختلف مقاله ای که خواندید توضیح دادیم، ونت بخشی از لوله کشی فاضلاب ساختمان است که وظیفه تامین هوا را در لوله ها به منظور تنظیم فشار و کمک به جریان آسان انتقال فاضلاب بر عهده دارد. همچنین با ورود جریان هوا به دلیل ایجاد فشار از بالا، اجازه برگشت فاضلاب به داخل ساختمان داده نمیشود؛ همچنان که این فشار مانع از انتشار بوی نامناسب به فضای داخلی ساختمان میشود. اجرای ونت فاضلاب در لوله کشی ساختمان ها، بخش جدای ناپذیر از تاسیسات تهویه و مکانیک ساختمان به شمار می آید. طراحی دقیق و اصولی و استفاده از متریال با کیفیت، ضمانت عملکرد موثر و صحیح لوله ونت خواهد بود.
